Bankrekening en overlijden

Betaalrekening en overlijden

Als iemand overlijdt, moet je dit melden aan de bank. Je kunt als nabestaande niet altijd zomaar de bankzaken regelen. Je moet eerst verschillende documenten opsturen om toegang te krijgen tot de rekening. Dit is vaak ook nodig als je de rekening bijvoorbeeld op 1 naam wilt zetten of wilt beëindigen. 

Benodigde documenten

Documenten waar de bank bijvoorbeeld om kan vragen:

• Een verklaring van het centraal testamentenregister (CTR). Deze is gratis via de bank of notaris.nl.
• Een kopie van je eigen identiteitsbewijs.
• De akte van overlijden. Die krijg je meestal van de uitvaartverzorger.
• Een vrijwaringsformulier. Hierin staat dat je de bank voor claims van eventuele andere erfgenamen beschermt. Je krijg dit document van de bank, ter ondertekening.
• Een verklaring van erfrecht. Hierin staat wie de erfgenamen zijn. Of je deze nodig hebt, hangt af van de situatie. Een verklaring van erfrecht kost een paar honderd euro. De verklaring is ook te gebruiken voor andere zaken, zoals de uitkering van een levensverzekering. Kijk voor notarissen en de kosten bijvoorbeeld op degoedkoopstenotaris.nl.
• Een verklaring van executele. Hierin staat wie is benoemd tot executeur en wat zijn of haar bevoegdheden zijn. Een executeur is de persoon die in het testament is aangewezen om de erfenis te regelen. Een verklaring van executele is meestal sneller geregeld dan een verklaring van erfrecht. Maar vaak heb je toch ook nog een verklaring van erfrecht nodig.

Voor een spaarrekening gelden ook soortgelijke regels bij overlijden. Naast de uitvaart en bankzaken zijn er nog een hoop andere zaken die je moet regelen.

Verklaring van erfrecht nodig?

Een bank kan altijd om een verklaring van erfrecht vragen. Banken hebben wel afgesproken wanneer ze er niet om vragen.

In 2011 maakten de banken afspraken voor echtgenoten en partners. Begin 2022 maakte de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) ook afspraken voor andere erfgenamen. De regels voor andere erfgenamen verschilden namelijk nogal per bank. 

Op de website van de NVB vind je een checklist. Met de checklist kun je nagaan wanneer je waarschijnlijk wel en niet een verklaring van erfrecht nodig hebt.

Wel een verklaring van erfrecht nodig

In sommige gevallen zal de bank in principe altijd om een verklaring van erfrecht vragen. Als voor de persoon die overleden is 1 of meer van de volgende situaties geldt:

• Minderjarig.
• Failliet.
• Onder curatele of bewind.
• In de schuldsanering.
• Woont in het buitenland of heeft langer in het buitenland gewoond.
• Bijzondere persoonlijke situatie, zoals onenigheid tussen nabestaanden, kinderen uit een eerdere relatie.
• Had ingewikkeld de financiële producten bij de bank, zoals een hypotheek, kuis of levensverzekering.

Geen verklaring van erfrecht nodig

Zijn deze situaties niet van toepassing op de overledene? Dan heb je in deze gevallen geen verklaring van erfrecht nodig:

Echtgenoten en partners

Banken hebben eind 2011 afgesproken niet altijd om een verklaring van erfrecht te vragen.

Deze prijzige erfrechtverklaring is in principe niet nodig als:

• Er geen testament is.
• Er een langstlevende partner is. Bijvoorbeeld een echtgenoot of geregistreerde partner.
• Het saldo op de bankrekening niet hoger is dan €100.000.

Verder moet ook aan een aantal randvoorwaarden voldaan worden. Zo mogen de partners niet van tafel en bed gescheiden zijn geweest ten tijde van overlijden. Ze moeten beiden langer dan 5 jaar in Nederland gewoond hebben. En er mag geen sprake zijn van een faillissement of curatele.

De meeste banken hebben aangegeven zich aan deze regels te houden. Alleen Knab is iets strenger. Als de overleden partner een buitenlandse nationaliteit had, is altijd een verklaring van erfrecht nodig. Ook al woonde deze partner langer dan 5 jaar in Nederland.

Andere erfgenamen

Begin 2022 maakte de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) ook afspraken voor andere erfgenamen. Bijvoorbeeld de kinderen van een overledene of de ongehuwde/niet-geregistreerde partner. Je kunt op de website van de NVB een check doen of je wel of geen verklaring van erfrecht nodig hebt.

Banken hebben een ondergrens van €10.000 afgesproken. Is het saldo lager dan €10.000? Dan zal de bank niet om een verklaring van erfrecht vragen. De bank zal dan ook niet om een testament vragen. De bank zal wel om een vrijwaring vragen. Hierin staat dat je de bank vrijwaart voor claims van eventuele andere erfgenamen.

Banken kunnen deze grens verhogen, maar niet verlagen. Wij vroegen banken of ze zich voortaan aan deze ondergrens van €10.000 zullen houden. De meeste banken hebben dit bevestigd. 

• Rabobank wil de grens verhogen naar €25.000
• Bunq, geen lid van de NVB, heeft nog niet besloten of zij ook deze ondergrens gaan hanteren.

Let op: Banken kunnen alsnog van de omschreven regels afwijken. Neem contact op met de bank van de overledene voor de regels in jouw situatie. Banken hebben vaak een nabestaandenservice of -loket om te helpen met het afwikkelen van bankzaken van een overleden klant.

Andere situaties en erfrechtverklaring

Er zijn nog andere situaties waarbij in principe altijd een verklaring van erfrecht nodig is. Denk aan: 

• Bij zakelijke rekeningen.
• Bij onduidelijkheid over de erfgenamen.
• Als een erfenis beneficiair is aanvaard. Dit geldt alleen bij een positief saldo.

Toegang tot de betaalrekening

Betaalrekening op 1 naam geblokkeerd

Een bankrekening op 1 naam wordt na het overlijden van de rekeninghouder meestal geblokkeerd. Vaak kunnen er dan geen betalingen meer gedaan worden. Zoals automatische incasso's en periodieke overboekingen. Houd hier dus rekening mee als je zaken regelt voor de overledene.

Sommige betalingsverplichtingen lopen door totdat je ze opzegt. Denk aan de huur, het telefoonabonnement en de verzekeringen. 

Maar niet alles wordt standaard meteen geblokkeerd. Bij sommige banken lopen de automatische incasso's een aantal maanden door. Vraag dit na bij de bank van de overledene.

Gezamenlijke rekening: mederekeninghouder houdt toegang

Bij een gezamenlijke rekening, zoals een en/of-rekening, heb je als mederekeninghouder wel toegang tot de rekening na het overlijden van de ander. Het kan gebeuren dat de erfgenamen bezwaar maken. Soms blokkeert de bank dan de rekening. Betalingen lopen meestal gewoon door, zoals periodieke overboekingen en automatische incasso's.

Een gezamenlijke rekening kan na een overlijden op 1 naam worden gezet. Alleen bij Bunq en Knab is dit niet mogelijk. Ook niet na het overlijden van 1 van de rekeninghouders. De overgebleven rekeninghouder moet de Knab-rekening dan opzeggen en incasso’s handmatig omzetten. Want je kunt geen gebruik maken van de overstapservice. Niet heel klantvriendelijk dus.

Machtiging vervalt bij overlijden

Veel mensen denken dat ze dit papierwerk voor hun nabestaanden kunnen voorkomen door iemand te machtigen om hun rekening te beheren. Maar een machtiging vervalt bij overlijden. Dit geldt ook voor een volmacht die wordt vastgelegd in een levenstestament.

Executeur

Als je iemand als executeur wilt aanwijzen om na jouw overlijden je bankzaken te regelen, moet je een testament laten opstellen. Deze executeur kan juist weer geen zaken regelen vóór het overlijden. Een executeur heeft een verklaring van executele nodig om toegang tot een betaalrekening te krijgen.

Gezamenlijke rekening

Een gezamenlijke rekening is ook niet de oplossing om de bankzaken van een ouder makkelijker te regelen. De bank kan deze rekening bij overlijden van de ouder blokkeren. Bijvoorbeeld als het saldo hoger is dan een bepaald bedrag. Of als andere kinderen bezwaar maken tegen het feit dat hun broer of zus nog opnamen kan doen uit de nalatenschap.