Zonnepanelen en bliksem

Bliksemafleider niet nodig

De kans op directe blikseminslag is voor de meeste woningen in Nederland erg klein. Een zonne-energiesysteem op het dak vergroot die kans ook niet. Samen met de zonnepanelen een bliksemafleider installeren is dan ook niet nodig.

Aarden wel nodig

Het metalen montagesysteem en eventuele metalen frames van de zonnepanelen moeten geaard worden. De installateur moet ze verbinden met de aardelektrode van de woning, om te voorkomen dat bij (in)directe blikseminslag schade ontstaat door stromen die door de geleidende delen kunnen gaan lopen.

Niet alleen voor onweer

Deze aarding is niet alleen van belang voor onweer. Het biedt ook extra bescherming tegen elektrische schokken aan mensen die op het dak moeten zijn. De eigen elektrische isolatie van zonnepanelen biedt hiertegen een goede basisbescherming, maar zeker als er fouten tijdens de productie zijn gemaakt kan de isolatie van zonnepanelen na verloop van tijd aangetast raken.

Extra bescherming tegen schokken door middel van aarding van het systeem is daarom vereist.

Is er al een bliksemafleider?

Grotere gebouwen, of afgelegen woningen, hebben vaak wel een bliksemafleider. In zo’n geval is het erg belangrijk dat een minimale afstand tussen bliksemafleider en zonnepanelen in acht genomen wordt.

Als dat niet kan, kun je de bliksemafleider verwijderen of met het PV-systeem verbinden. Raadpleeg in dit geval altijd een elektricien met speciale deskundigheid op het terrein van bliksembeveiliging.

Verder is het belangrijk schaduwval van de bliksemafleider op de panelen zoveel mogelijk te voorkomen. Deze smalle maar scherpe schaduw kan anders een onverwacht groot negatief effect hebben op de opbrengst van de zonnepanelen.

Overspanningsbeveiliging

Indirecte blikseminslag, dus een blikseminslag in de omgeving van de woning, kan ook schade veroorzaken, zelfs op een afstand van honderden meters. Een plotselinge spanningspiek op het elektriciteitsnet als gevolg van bliksem heeft niets met zonnepanelen te maken en kan alle apparaten in huis treffen. Gevoelige en dure apparatuur kun je daarom aansluiten op een stekkerblok met overspanningsbeveiliging.

Voor de Europese markt goedgekeurde omvormers zijn verplicht voorzien van een eigen overspanningsbeveiliging en hebben deze extra beveiliging aan de wisselspanningszijde niet nodig. Een omvormer moet tijdens onweer altijd met de wisselspanning verbonden blijven. Koppel deze dus nooit los, zoals je met elektronische apparatuur kunt doen om schade te voorkomen.

Schade door verkeerde aansluiting

Om schade aan zonnepanelen door blikseminslag in de omgeving te voorkomen is het legplan en de bekabeling van de panelen van belang. Blikseminslag in de buurt veroorzaakt kortdurende sterke elektrische velden.

Seriegeschakelde zonnepanelen

Bij in serie geschakelde zonnepanelen kan deze snelle veldverandering tot zogenaamde inductiespanningen over de zonnepanelen leiden, die veel hoger zijn dan de spanning waar ze voor ontworpen zijn. Hoe meer panelen in serie geschakeld zijn en hoe groter het oppervlak tussen de plus- en minkabels van de stroomkring van een serie zonnepanelen, hoe hoger deze spanning wordt.

De belangrijkste preventieve maatregel is daarom om niet al te lange strings te maken en de panelen en kabels zo te leggen, dat plus- en minkabels van de string geen ‘rondje’ (inductielus) over het dak maken, maar dichtbij elkaar heen en terug lopen.

Afbeelding: voorkom inductielussen met een correct legplan

Bron: ISSO Handboek Zonne-energie, versie 2016.

Vertrouw niet blindelings op installateur

Installateurs zien punt 5 vaak over het hoofd, of maken toch een lus om zo op kabellengte en arbeidsuren te besparen. Vraag de installateur daarom of hij hier bij het legplan rekening mee houdt.

Zijn bij een overspanning door blikseminslag in de omgeving de bypassdiodes van de panelen beschadigd, dan merk je niet direct dat er schade is. Maar deze onzichtbare schade kan wel tot problemen en minder opbrengst op een later tijdstip leiden.

Installateurs moeten zich aan de NEN 1010-norm houden en werken volgens het ISSO Handboek Zonne-energie, versie 2019. Als een installateur hiervan bij navraag niet op de hoogte blijkt te zijn, kies dan liever voor een ander installatiebedrijf.

Lees ook:

• Waar moet je op letten rond de installatie van zonnepanelen?
• Kooptips zonnepanelen
• Zonnepanelen en schaduw: 4 tips