Lcd-tv en oled: kenmerken en verschillen

Lcd-tv's

De meeste tv's in de winkels zijn lcd-tv's. Dit type tv gebruikt kleine ledlampjes voor de achtergrondverlichting. Daarom worden ze ook wel 'led-tv' genoemd. Deze leds verlichten het lcd-scherm dat er vlak voor is geplaatst. De kristallen in het lcd (liquid crystal display) zorgen voor de beelden en kleuren van het programma of de film, maar geven zelf geen licht. Door elektrische spanning geven ze meer of minder licht door.

Edge-led-tv

Bij een zogenaamde 'edge-led-tv' zitten de ledlampjes alleen in de randen van het beeldscherm. Daardoor zijn deze tv's vaak heel plat. Een speciale laag achter de lcd’s verdeelt het licht zo gelijkmatig mogelijk over het scherm. Als dit niet goed gebeurt, kunnen sommige delen van het scherm wat helderder zijn dan andere delen. Dit heet ook wel 'clouding' van het scherm.

Backlight bleeding

Soms is er ook meer licht langs de randen van de tv te zien, ook wel 'backlight bleeding' genoemd. Dat kan te maken hebben met de bouw van de tv en de backlights. Onbedoeld kan hierdoor licht 'ontsnappen' langs de rand.

Ledlampjes

Bij een full-led of direct-led-tv zitten de ledlampjes direct achter het lcd-scherm. Het voordeel hiervan is dat het licht in principe gelijkmatiger over het beeldoppervlak verdeeld kan worden.

In sommige direct-led-tv's zijn de ledlampjes in groepen verdeeld, die onafhankelijk van elkaar aangestuurd kunnen worden. Daar waar het beeld donkerder moet zijn, branden op die plek de ledlampjes minder sterk dan de andere ledlampjes. Dat zorgt voor een hoger contrast en een dieper zwart. Deze techniek wordt ook wel ‘full array local dimming’ genoemd.

Beeldkwaliteit

De beeldkwaliteit van elke tv heeft vooral te maken met hoe de tv het beeld verwerkt. Dat bepaalt de kwaliteit van de kleuren en het contrast dat de tv daarbij kan laten zien, het meest. Al is het weergeven van puur zwart vaak lastig voor lcd-tv's en qled-tv's. Dat komt door de achtergrondverlichting. Deze straalt altijd (wit) licht uit. En om zwart te tonen moeten de kristallen in het lcd-scherm dat licht volledig 'blokken'. Dat lukt nooit 100%. 

Helderheid

Daar staat tegenover dat lcd-tv's vaak erg helder kunnen zijn. Wat handig is als je tv kijkt in een ruimte met veel (zon)licht. De ledlampjes van de achtergrondverlichting produceren namelijk veel licht, en dat geeft een helder plaatje.

Kijkhoek

De kijkhoek van een lcd-tv is meestal niet erg groot. Hoe meer je de tv van de zijkant bekijkt, hoe fletser de kleuren lijken en hoe minder contrast je ziet. Maar dit verschilt wel sterk tussen lcd-tv's. Vergelijk tv's dan ook op de kijkhoek in de winkel als je een grote kijkhoek belangrijk vindt. We beoordelen de kijkhoek ook in ons testoordeel voor beeldkwaliteit.

Energieverbruik

Vergeleken met 10 jaar geleden is het energiegebruik van tv's flink afgenomen. Maar dit lijkt de afgelopen 5 jaar te zijn gestopt. Tv's zijn niet echt zuiniger geworden in deze periode. Het energieverbruik met de standaard beeldinstellingen ‘uit-de-doos’ is zelfs iets gestegen in deze periode voor vrijwel alle beeldmaten. Al geldt dat vooral voor lcd-tv’s. Bij oled-tv’s is het verbruik juist wel wat afgenomen.

Wel blijft gelden: hoe groter de tv, hoe hoger het energiegebruik. In onze vergelijker vind je voor elke tv hoeveel energie deze gebruikt. En een schattting van de jaarlijkse energiekosten. Voor dit laatste gaan we ervan uit dat de tv elke dag gemiddeld 4 uur aanstaat.

Qled

In de winkel komen we ook qled-tv's tegen. Dit is een marketingterm van Samsung en geen nieuw type tv. Qled-tv's zijn namelijk lcd-tv's met een led-achtergrondverlichting. Maar in het scherm zit een extra laagje met daarin 'nanokristallen'. Deze zeer kleine kristallen zorgen ervoor dat de tv vollere kleuren kan laten zien. Fabrikant Samsung noemt deze kristallen 'quantum dots', vandaar de 'Q' in de naam.

NANO

Ook LG brengt lcd-tv's uit met een vergelijkbare techniek: nanocell-tv's. Hierbij is er ook een extra laagje nanokristallen in het scherm verwerkt. De precieze techniek is iets anders dan bij Samsung. Maar ook hier is het bedoeld om kleuren te verbeteren. Deze tv's herken je aan het woord 'NANO' in de modelnaam. 

In beide gevallen gaat het om topmodellen met een behoorlijk prijskaartje dat soms vergelijkbaar is met oled-tv's van dezelfde grootte.  

Mini-led

Er zijn ook zogenaamde 'mini-led' tv's. Dit zijn lcd-tv's waarbij de led-lampjes van de achtergrondverlichting flink kleiner zijn. En er zitten er ook veel meer in de tv, soms wel zo’n 30.000.

De mini-leds zijn hierbij in kleine groepjes opgedeeld. Daarmee kan de tv in principe een groter contrast laten zien en het beeld preciezer aansturen. Daar waar veel helderheid nodig is, branden alleen die specifieke groepjes mini-leds harder. Terwijl ze juist minder hard branden in de delen van het beeld die donkerder moeten blijven.

Neo qled en qned

Voorlopig vinden we deze nieuwe mini-led-techniek meestal in de grotere lcd-tv's met de nanokristallen-techniek (zie Qled). De fabrikanten gebruiken voor deze tv's namen als ‘neo qled’ en ‘qned’.

Oled

Naast lcd-tv's bestaan er oled-tv's. Daarbij staat oled voor 'organic led'. De eerste oled-tv’s kwamen al in 2009 op de markt, maar waren toen nog erg klein. Nu zijn er oled-tv's te vinden met een beelddiagonaal van 42 inch (107 cm) en groter. 

De pixels van een oled-tv bestaan uit organische materialen die licht geven als er stroom doorheen gaat. Omdat elke pixel zelf licht geeft, is er geen achtergrondverlichting nodig zoals bij lcd-tv's. Het scherm van een oled-tv is hierdoor nog dunner dan een lcd-ledscherm, dat wel achtergrondverlichting nodig heeft.

Beeldkwaliteit

Het contrast van een oled-scherm is erg goed. Vooral het weergeven van diep zwart is een sterk punt van oled. Daar waar het beeld echt zwart moet zijn, stralen de oled-pixels gewoon geen licht uit. Hierdoor zie je bij een oled-tv zowel in de lichte als de donkere delen van het beeld nog veel details.

Kijkhoek

Daarnaast hebben oled-tv’s een grote kijkhoek. De kleuren en het contrast verlopen maar weinig, hoe meer je van de zijkant kijkt. Ze hebben doorgaans wel meer moeite met het weergeven van hele heldere beelden dan lcd-tv's, bijvoorbeeld als er veel wit te zien is. Het beeld ziet er dan fletser uit. De gemiddelde helderheid van een oled-tv ligt dan ook lager dan van lcd-tv's. Iets om rekening mee te houden als je vaak tv kijkt in een ruimte met veel (zon)licht. 

Prijs

De meeste merken hebben tegenwoordig oled-tv's in het assortiment, zoals LG, Sony, Philips en Panasonic. Ook Samsung biedt sinds april 2022 weer oled-tv's aan, terwijl ze jarenlang alleen (q)led-tv's maakten. Daarbij gaat het wel vaak om topmodellen met een flink prijskaartje. Zo kost een oled-tv van 55 inch al gauw €1500 of meer.

Folie

Bij de meeste tv's zit beschermende folie over het scherm als je hem voor het eerst uit de doos haalt. Let er op dat bij sommige LG oled-tv's dit folie bijna niet te zien is. Het lijkt een beetje op het folie dat ook op een nieuwe smartphone zit. Het is belangrijk om dit te verwijderen. Anders is de beeldkwaliteit een stuk slechter en reflecteert het scherm veel meer.

Inbranden bij oled

Vroeger waren er zorgen over het inbranden van het scherm bij plasma-tv’s. Dat speelt nu bij oled-tv’s. Dit inbranden wordt ook wel beeldretentie genoemd. Daarbij ‘onthoudt’ het scherm een statisch plaatje, wat kan doorschijnen in andere beelden. 

Onderzoek inbranden

We deden een klein onderzoek naar inbranden bij oled-tv's. Daaruit bleek dat dit kan voorkomen. Maar het gebeurt vooral in extreme kijksituaties waarbij dezelfde beelden vele uren op het scherm getoond werden. Deze beeldretentie bleek trouwens in onze test niet blijvend. 

Onze verwachting is dat bij 'normale' en regelmatige afwisseling van zenders en beelden, het inbranden bij oled-tv's niet vaak zal voorkomen. Al kunnen we het ook niet helemaal uitsluiten.

Bekijk de testresultaten van oled-tv’s.