Onveilige producten op online platforms

Wie is de verkoper?

Op een online platform kun je producten kopen van verschillende verkopers. Soms is zo’n platform zelf ook de verkoper, zoals bij Bol.com en Amazon.nl. Op beide platforms zijn veel externe verkopers actief. Bij Bol  stond de teller in 2023 al op 52.000.

Zoek je op deze websites naar een product? Dan staan de zoekresultaten van externe verkopers en de platforms door elkaar. Let er daarom op welke naam er staat bij bij het product bij ‘verkoop door’. Dat is de verkoper van het product en dus niet per se het platform.

De externe verkoper is verantwoordelijk voor de producten die hij op het online platform zet. Koop je iets bij zo'n externe verkoper? Dan moet je bij (garantie)problemen bij de verkoper zijn. 

Controle op externe verkopers

Voor elk verkocht product van een externe verkoper, ontvangen de platforms Bol en Amazon inkomsten. Ze zijn wettelijk niet verplicht elk product te controleren voor het online komt. Ook is er geen ‘algemene monitoringsverplichting’. Dit betekent dat ze niet de hele tijd het eigen platform in de gaten hoeven te houden. Wel hebben de platforms vrijwillig afspraken gemaakt om schadelijke producten offline te halen, zodra dit bij ze wordt gemeld. Dat staat in de 'product safety pledge'.

Met deze afspraken willen zij laten zien dat ze meer maatregelen nemen dan de wet van hen vraagt. Op basis van deze afspraken rapporteren ze successen. Zo schrijven de 11 deelnemende platforms in maart 2023 dat ze samen:

• 87% van de producten binnen 2 dagen verwijderden. Dit op basis van terugroepacties in openbare systemen zoals Safety Gate.
• 77% van de producten binnen 2 dagen verwijderden na overheidsmeldingen.

Bij deze cijfers gaat het om controle achteraf, dus als producten al online staan. In de product safety pledge staat ook dat de platforms onder andere:

• Samenwerken met toezichthouders om proactief als onveilig gemarkeerde producten tegen te houden of te verwijderen.
• Maatregelen nemen om te voorkomen dat gevaarlijke producten opnieuw online komen.
• Onderzoek doen naar het gebruik van nieuwe technologieën en innovaties die kunnen helpen bij het opsporen van onveilige producten.

Screening vooraf 

De 2 platforms vertelden ons dat zij externe verkopers en producten vooraf screenen. Amazon schreef bijvoorbeeld dat zij proactief verdachte bedrijven blokkeren. Ook vermelden beide platforms dat zij proactief gevaarlijke producten weren. Maar hoe werkt dat? 

Undercover als 'foute' verkoper

We richtten in 2023 onze eigen webshop op. Zo konden we zien hoe verschillende platforms externe partijen en hun aanbod controleren. Bij beide platforms moesten we een aantal gegevens invullen. Amazon wilde onze verkoper ook in een 1-op-1 gesprek zien. We werden zonder probleem binnengelaten. Ondanks dat uit onze website al bleek dat wij niet aan de voorwaarden voldoen.

Dropshipping

Onze verkoper is een dropshipper. De 'verkoper' zet een bestelling door naar een leverancier. Bij ons is dat AliExpress. Van daaruit wordt het artikel rechtsreeks naar de klant gestuurd. Dropshipping is wettelijk niet verboden, maar kan wel vervelend zijn voor klanten.

Bol laat weten dropshippers niet toe te staan. Ook Amazon staat dropshipping niet toe. Tenzij duidelijk is dat je zelf de verkoper bent van de producten. Maar dat was bij ons niet het geval. In onze Algemene Voorwaarden staat dat wij alleen bemiddelen tussen een verkoper en koper. En dat je bij garantie of leveringsproblemen niet bij ons hoeft aan te kloppen.

Foute EAN-nummers

Eenmaal geaccepteerd als externe verkoper konden we producten uploaden. We startten met 7 producten die we van Ali-Express plukten, waarvan 6 elektrische apparaten. Om de artikelen online te krijgen, hadden we een EAN-code nodig. Dat is een Europees Artikelnummer. Die zitten niet op de producten van Ali-Express, daarom kochten we EAN-nummers. Bij deze nummers ontbreekt een GS1-registratie. Dat betekent dat de herkomst van de nummers onduidelijk is.

CE-markering van andere producten

Bij Bol moeten externe verkopers sinds vorig jaar ook een foto van een CE-markering uploaden. Daarmee zou een externe verkoper aantonen dat het product aan de juiste veiligheidseisen voldoet. We plaatsten foto's van CE-markeringen die overduidelijk van andere producten kwamen. Toch werd dit niet gezien en kwamen onze producten 'gewoon' online. Deze foto’s vonden we eenvoudig via een online zoekmachine.

'Prijstip' van Bol

Amazon vroeg om meer gegevens dan Bol. In de invulvelden verwezen we bij meerdere artikelen naar Ali-Express. Het platform zegt wederverkoop van een ander platform niet toe te staan. Toch werden we niet tegengehouden en kwamen bijna alle producten online op de platforms. 

Bol hield alleen een powerbank tegen, omdat die mogelijk het merkenrecht overtrad. Opvallend was dat Bol de rest van de artikelen het label ‘prijstip’ meegaf. Dat betekent volgens de omschrijving dat deze artikelen door ‘experts zijn geselecteerd vanwege de goede prijs’.

Onveilige producten

Na ons ‘succes’ bij het verkopen van producten van een ander platform, probeerden we 9 onveilige producten te verkopen op beide platforms. Bij zowel Bol als Amazon werden maar 2 producten tegengehouden aan de poort. De reden was een probleem met de foto’s. Bij Amazon werd bij 1 van deze 2 producten aangegeven dat we van dit merk niets mochten verkopen. Mogelijk werd dit product herkend als onveilig.

De andere 7 onveilige producten kwamen online op beide platforms. Zo boden we op Bol onder andere een brandgevaarlijke mobiele airco aan. Verder een spanningsmeter die gevaarlijke schokken geeft en een levensgevaarlijke kinderschommel. Op Amazon boden we kinderspeelgoed, een drinkbeker voor kinderen en bouwlampen aan.

Gemeld in Safety Gate

De producten die we aanboden staan in Safety Gate. Dat is een Europees alarmsysteem waarin onveilige producten gemeld staan. Van deze producten is dus bekend dat zij niet mogen worden verkocht. Bij zowel Bol als Amazon konden we producten online krijgen die een EAN nummer hebben dat ook op Safety Gate staat. De meeste van deze producten werden door de platforms ontdekt en achteraf verwijderd. 

Checks simpel te omzeilen

Gelukkig zagen we bij ongeveer de helft van de producten dat we ze niet mochten aanbieden. De EAN-code was namelijk al bekend bij de platforms. Maar voor zover we door de ‘checks’ werden tegengehouden, konden we deze eenvoudig omzeilen.

Daarvoor gebruikten we de eerder ingekochte EAN-codes. Hierdoor bleven we onder de radar. De producten werden bij het uploaden niet herkend. Voor de producten gebruikten we foto’s en namen zoals deze op Safety Gate staan. Ze werden pas verwijderd toen wij contact opnamen met de platforms.

Reacties Bol en Amazon

In reactie op ons onderzoek wijzen beide platforms op de verantwoordelijkheid van de externe verkoper. Die moet zorgen dat hij aan alle wetten en regels voldoet. Daarnaast vertellen de platforms welke controles ze hebben. En hoe ze ingrijpen als duidelijk is dat er iets niet goed zou gaan. De controles vooraf zijn geautomatiseerd. Pas als de geautomatiseerde tools geen beslissing kunnen nemen, of als er bepaalde risico’s worden gevonden, vindt er een handmatige controle plaats.

Over het gebruik van andere EAN-codes schrijft Bol dat 'de informatie op Safety Gate vaak incompleet' zou zijn. En dat voor haar de EAN-code de enige manier is om producten te herkennen. Wel erkent het bedrijf dat we verbeterpunten aantonen en belooft deze verder te onderzoeken. Ook vertelt Bol dat ze continu naar ‘aanvullende mogelijkheden zoekt om aan de deur extra maatregelen in te voeren, zolang deze proportioneel zijn’.

Amazon laat weten teleurgesteld te zijn dat niet-conforme producten hun proactieve detectie hebben omzeild. Zelfs na een ‘uitgebreide verificatie’. Ze zeggen hun controles te verbeteren.

Nadat wij ons kenbaar maakten, verwijderde de platforms onze verkoper en zijn producten. Tijdens dit experiment werden er geen bestellingen geleverd. Eventuele kopers lieten we weten dat het product niet wordt geleverd.