Eeuwige wintertijd is gezonder

Dag- en nachtritme

Je dag- en nachtritme hebben effect op het functioneren van je lichaam. Maar voordat we kunnen uitleggen hoe dat verband in elkaar steekt, moeten we eerst iets vertellen over de biologische klok van je lichaam. En als je denkt dat die biologische klok een verzinsel is van luie mensen die een hekel hebben aan vroeg opstaan, zit je ernaast.

Ingebouwde klok

Elke cel van je lichaam heeft een ingebouwde klok die je lichaam voorbereidt op de dingen die komen gaan. Door die klok gaan ’s morgens vroeg, als je nog in bed ligt, je hartslag, bloeddruk en lichaamstemperatuur omhoog. Iets later, ergens tussen 8 en 9, komt je darmwerking weer op gang. Weer wat later, om 10 uur ’s ochtends, ben je het alertst. Dat is dus misschien een goede tijd om de belastingformulieren in te vullen. Het lichamelijk coördinatievermogen is om half 4 ’s middags optimaal, terwijl je hart en spieren op hun best functioneren om 5 uur ’s middags. Dat is dus voor bijvoorbeeld kracht- en duursporters de beste tijd om te trainen.

Biologische klok

Er is bijna geen enkel aspect van het menselijk lichaam dat niet wordt beïnvloed door de biologische klok. Het is niet zo raar dat die klok een rol kan spelen bij het ontstaan, behandelen, en zelfs voorkómen van ziekten. Door de biologische klok hebben mensen die een hartklepoperatie ondergaan minder kans op complicaties als ze in de middag worden geopereerd. De cellen van het hart zijn dan net iets beter bestand tegen het tijdelijk stilleggen van de bloedsomloop, en lopen minder snel schade op. Er is zelfs het vermoeden dat chemokuren minder bijwerkingen kunnen hebben als die ’s middags worden toegediend.

Interne klok

Als je leeft volgens het ritme van je biologische klok loop je minder risico op het krijgen van aandoeningen dan als je uit het ritme van je biologische klok leeft. Je kunt die toestand ook ‘Uit fase’ noemen. Op dat punt komen de winter- en de zomertijd om de hoek kijken. Tijdens zomertijd loop je een groter risico om uit fase te leven met je interne klok. Je natuurlijke tijd is de wintertijd. Dat is de tijd die hoort bij je geografische locatie. De biologische klok wordt elke dag opnieuw gelijkgezet door het daglicht. Als je leeft volgens de wintertijd, lukt dat al niet perfect. Vooral avondmensen leven vaak op werkdagen uit fase en komen frequent slaap tekort. De wekker dwingt deze mensen eerder op te staan dan hun lichaam van nature zou willen. Uit bevolkingsonderzoeken is inmiddels bekend dat deze zogeheten sociale jetlag een risicofactor is voor aandoeningen als diabetes.

Uit fase zijn

Tijdens de zomertijd, als het door het verzetten van de klok tot diep in de avond licht blijft, nemen het slaaptekort en het uit fase zijn vooral bij de avondmensen schrikbarende vormen aan. Je zou verwachten dat je je kunt aanpassen aan de zomertijd, en gewoon aan de nieuwe tijd kunt wennen, maar uit onderzoek is bekend dat die aanpassing maar gedeeltelijk is.

Mensen associëren zomertijd met zomeravonden waarop het lang licht blijft. Maar de keerzijde van die keuze is dat het in de winter ’s ochtends pas tussen half 9 en half 10 licht zal worden. Bij mensen die daar kwetsbaar voor zijn, kan daardoor, naast een slaaptekort, een winterdepressie ontstaan.