Veel misleidende claims over weerstand

Overal misleiding

Uit ons onderzoek blijkt dat zowel op het etiket als online veel claims staan die niet door de beugel kunnen. Vooral het internet staat er vol mee. Denk aan claims als:

• boost/verhoogt de weerstand
• voor extra weerstand
• heeft een antivirale werking (werkt tegen virussen)
• tegen veroudering, tumoren en maagklachten
• kankerpreventie
• veelbelovend voor corona
• een beschermende werking tegen ziektes en infecties
• anti-malaria

Zo voorkom je dat je erin trapt

• Lees alle teksten op een etiket goed door en probeer te begrijpen wat er in het product zit.
• Klinkt een bewering te mooi om waar te zijn, dan is dat waarschijnlijk ook zo.
• Beweert een verkoper iets over een stof waar je nog nooit van hebt gehoord, wees dan extra kritisch. De meeste toegestane gezondheidsclaims gaan over vitamines en mineralen. Bijvoorbeeld vitamine C, D, B12, foliumzuur, calcium, ijzer, zink en magnesium.
• Heb je het idee dat een claim over een soort kruid gaat, dan staat de claim waarschijnlijk on hold.
• Bij een gezondheidsclaim moet staan over welke stof het gaat. En hoeveel van die stof nodig is voor de geclaimde werking. Staat die informatie er niet bij, vertrouw de claim dan niet.
• Bij een gezondheidsclaim moet staan dat een gevarieerde voeding en gezonde leefstijl belangrijk zijn. Een supplement is daar geen vervanging voor. Wekt de claim een andere indruk, vertrouw de claim dan niet.
• Negeer claims die gaan over virussen en ziektes. Daar zijn medicijnen voor. Wil je een lichamelijk probleem behandelen, ga dan naar je arts.
• Pas op voor webshops waarin buitenlandse producten worden aangeboden. In het buitenland kunnen andere regels gelden voor het maken van claims.
• Shop liever fysiek dan online. Dan kun je namelijk het etiket lezen. Uit ons onderzoek blijkt dat de teksten op etiketten meestal genuanceerder zijn dan online teksten.
• Wees kritisch bij webshops met een eigen blog of posts op social media. Ze lijken soms heel wetenschappelijk, maar zijn geen vervanging voor de beoordeling van EFSA (Europese autoriteit voor voedselveiligheid).
• Shop liever bij grote drogisterijketens dan bij verkopers die alleen eigen producten op hun website aanbieden. Uit ons onderzoek blijkt dat de grotere ketens zich meestal beter aan de regels houden.

Regels voor gezondheidsclaims

Voor gezondheidsclaims bij voedingsmiddelen en supplementen gelden regels om misleiding te voorkomen. Een gezondheidsclaim is een bewering over de werking van een stof op je gezondheid. Toegestane gezondheidsclaims zijn in de Europese wetgeving vastgelegd. In totaal zijn het er 265. Voorbeelden zijn:

• Vitamine C helpt het immuunsysteem.
• Calcium ondersteunt de botten.
• Plantensterolen dragen bij tot de instandhouding van normale cholesterolgehalten in het bloed.

Zulke gezondheidsclaims zijn pas toegestaan nadat ze wetenschappelijk zijn onderbouwd. Dat beoordeelt de Europese autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA). Je moet er dus op kunnen vertrouwen dat een gezondheidsclaim waar is. Helaas laat ons onderzoek zien dat misleidende claims overal worden gemaakt.

Verboden claims

Toegestane claims gaan vaak over het helpen of ondersteunen van normale processen of functies in je lichaam. Ze klinken meestal voorzichtig en genuanceerd. Als een verkoper beweert dat een stof je weerstand 'verhoogt', 'boost' of 'versterkt', dan gaat dat te ver.

Nog erger wordt het als verkopers medische claims maken. Dat zijn claims die gaan over het voorkomen, bestrijden of genezen van ziektes. Dan hebben we namelijk te maken met medicijnen, waarvoor veel strengere regels gelden. Medische claims zijn daarom verboden voor voedingsmiddelen en supplementen. Toch vonden we talloze verkopers die zich daar niets van aantrokken.

Dubieuze 'on hold'-claims

Naast de vaste toegestane gezondheidsclaims staan ook zo'n 2000 claims 'on hold'. Dat betekent dat ze nog niet zijn beoordeeld. Gek genoeg mogen ze tot die tijd wel worden gebruikt. Ze staan op kruidensupplementen en gaan over bijvoorbeeld echinacea, resveratrol, kurkuma, ginseng en katteklauw. Een voorbeeld is: 'kurkuma helpt het immuunsysteem'.

Omdat on hold-claims nog niet zijn beoordeeld, is het niet zeker of ze waar zijn. Dat is een verwarrende situatie. Want zo lijkt kurkuma net zo goed te werken als bijvoorbeeld vitamine C, terwijl dat niet zo hoeft te zijn. Om misleiding te voorkomen, is in Nederland afgesproken om bij on hold-claims een disclaimer te vermelden. Die luidt bijvoorbeeld: 'Gezondheidsclaim in afwachting van Europese toelating'. Maar ook daar trokken veel verkopers zich niets van aan.

Minder misleiding

Na ons onderzoek spraken we tientallen verkopers aan op hun misleidende claims. Sommige verkopers bleken de regels niet eens te kennen. Of ze deden de concurrent na. Inmiddels hebben bijna alle verkopers hun teksten aangepast of verwijderd.

Maar met de verbetering van die verkopers is de kous niet af, want het internet is oneindig groot. Hoe langer we zochten, hoe meer misleidende claims we vonden. Bovendien zijn er naast claims over de weerstand ook genoeg andere claims, zoals die over de huid, afvallen of meer energie. 

Heb je wel supplementen nodig?

Supplementen zijn meestal niet nodig. Laat je dus niet zomaar leiden door een gezondheidsclaim. Voor sommige risicogroepen zijn bepaalde supplementen wel aan te raden. Check of dat voor jou geldt. Raadpleeg ook altijd een diëtist. Die kan vertellen of een supplement werkelijk iets toevoegt aan je persoonlijke situatie. Gebruik je medicijnen, overleg dan met je arts voordat je een supplement neemt.

Over het onderzoek

We onderzochten gezondheidsclaims op het etiket en in online beschrijvingen van supplementen en drankjes. Daarbij richtten we ons alleen op claims over de weerstand. We bezochten daarvoor de fysieke winkels en de webshops van grote ketens als Etos, Kruidvat en Holland & Barrett. En winkels die alleen online verkopen, zoals Bol.com, drogist.nl en deonlinedrogist.nl. Daaronder vallen ook kleinere webshops die alleen eigen producten verkopen, zoals elixirlife.nl, frecious.bio, goodrootz.com en fitvitamines.nl.